Netflix, 13 Eylül 2019’da yayımladığı The Spy adlı mini dizisinde, Orta Doğu’nun en cesur ve tehlikeli casuslarından birinin hayatını ekrana taşıdı. Dizinin merkezinde, Mossad için çalışan ve Suriye’deki en derin sırları açığa çıkaran Eli Cohen’in olağanüstü hayatı var. Mısırlı bir Yahudi olan Eli Cohen, 1960’ların başında Mossad’ın emirlerini yerine getirmek üzere Suriye’ye sızarak, o dönemdeki istihbarat savaşlarının seyrini değiştirdi. Ancak, sonunda ihanete uğradı ve 1965’te idam edildi.
Sacha Baron Eli Cohen’in canlandırdığı bu efsanevi karakter, sıradan bir dosya memurundan, Mossad’ın en tecrübeli ajanına dönüşümünü izleyicilere etkileyici bir şekilde sunuyor. Ancak gerçek Eli Cohen’in hikayesi, dizinin sunduğundan çok daha dramatik ve sarsıcıdır.
Eli Cohen Kimdir?
Eli Cohen, 1924’te Mısır’ın İskenderiye şehrinde doğmuş, genç yaşta İsrail için gizli bir görev üstlenmiş bir adamdır. Gençliğinde, Mısırlı Yahudilerin İsrail’e göçüne yardımcı olan gizli gruplarda görev aldıktan sonra, 1954’te Mısır’da kurulan casus ağının bir parçası oldu. Ancak bu ağ, Mısır hükümeti tarafından ifşa edilince, Eli Cohen ve diğer casuslar tehlikeye girdi. 1956’da İsrail’e göç etti ve askeri istihbarat için başvuruda bulundu, fakat kabul edilmedi. Sonrasında bir sigorta şirketinde çalışmaya başladı, ancak Mossad’ın gözünden kaçmadı.
1960 yılında, İsrail’in Suriye ile savaşın eşiğinde olduğu bir dönemde, Mossad onu önemli bir göreve hazırlamak için seçti. Eli Cohen, kendisini Suriye’de derinlemesine yerleştirecek eğitim sürecinden geçirildikten sonra, yeni bir kimlik kazandı ve gizli görevi için sahte bir işadamı kimliğiyle Arjantin’e gönderildi.
Mossad’a Katılma Süreci ve Gelişen Olaylar
Eli Cohen, Arjantin’de “Kemal Amin Thabet” adı altında bir işadamı kimliğiyle tanındı. Burada, Suriye’den gelen elitlerle bağlantılar kurarak, Suriye’nin önemli politik ve askeri figürleriyle tanıştı. 1962’de Şam’a yerleşti ve hızla Suriye’nin iç çalkantılarından yararlanarak önemli devlet sırlarını toplamaya başladı. Cohen’in en büyük başarısı, Suriye’nin askeri üslerine ve stratejik bölgelerine dair gizli bilgilere ulaşmasıydı. Bu dönemde, onun başını alacağı felakete yol açacak ilişkiler de hızla kuruldu.
Eli Cohen’in en büyük fırsatı, Suriye’deki Baas Partisi’nin askerî darbesiyle geldi. Suriye’nin yeni lideri Hafız el-Esad, Eli Cohen’i kendi yakın çevresine dahil etti ve bir dönem savunma bakanı olarak atanmayı bile düşündü. Ancak Eli Cohen’in etkisi, şüphelerin artmasına ve sonunda yakalanmasına yol açtı.
İsrail İçin Topladığı Bilgiler
Eli Cohen’in topladığı istihbaratlar, İsrail’in Golan Tepeleri’ni ele geçirdiği 1967 yılına giden süreçte çok kritik oldu. İsrail ordusunun en önemli zaferlerinden birine giden yolda, Cohen’in sağladığı bilgiler büyük rol oynadı. Golan Tepeleri’nde ağaçlar dikilerek, İsrail ordusunun askerlerinin yerleri belirlenip, düşman hatları içine sızıldı.
Eli Cohen’in istihbaratları, sadece askeri konularda değil, Suriye’nin üç kademeli savunma hattı oluşturması gibi stratejik hamleleri de kapsıyordu. Bu bilgiler, 1967’deki Altı Gün Savaşları’nda İsrail’e büyük avantaj sağladı.
Yakalanışı ve Sonrası
Eli Cohen, 1964’teki bir ziyaret sırasında, Mossad’a Suriye’ye geri dönmek istemediğini belirterek yardım talep etti. Ancak Mossad, onu geri gönderdi. O dönemde Suriye’nin güvenlik teşkilatı, teknolojik takip ve izleme ile Eli Cohen’in ihanetini fark etti ve sonunda 1965’te onu suçüstü yakaladı. Eli Cohen, Suriye’nin en sert sorgulama ve işkencelerinden geçti ve sonunda askeri mahkeme tarafından casusluk suçundan idam cezasına çarptırıldı.
İdamı ve Sonrası
18 Mayıs 1965’te, Eli Cohen Şam’da, çok kalabalık bir meydanda asılarak idam edildi. Ancak ölümünden sonra, Suriye Eli Cohen’in naaşını defalarca gizleyerek, İsrail’in onu geri almasını engelledi. 2007’de, Türkiye’nin aracılığıyla Suriye ile yürütülen diplomatik görüşmelerde, Eli Cohen’in naaşının iade edilmesi konusu gündeme gelse de, somut bir adım atılmadı.
Eli Cohen’in hikayesi, casusluk dünyasında unutulmaz bir iz bırakırken, bugün İsrail’de ulusal bir kahraman olarak hatırlanıyor.
